Azərbaycanda dövlət mühafizəsinə götürülən tarix və mədəniyyət abidələrinin sənədləşdirilməsi istiqamətində yeni mərhələyə keçid planlaşdırılır. Mədəniyyət Nazirliyi və aidiyyəti qurumların iştirakı ilə hazırlanan dəyişiklik layihəsində daşınmaz mədəni irs nümunələrinin vahid pasport forması əsasında sənədləşdirilməsi nəzərdə tutulur. Bu təklif, həm də abidələrin qorunması mexanizmlərinin sistemləşdirilməsinə xidmət edir.
Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətindən bildirilib ki, 2025-ci ilə qədər Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 600-dən çox abidəyə pasport verilib.
Ölkəmizdə mövcud olan tarix və mədəniyyət abidələrinin ilk dəfə olaraq kütləvi şəkildə pasportlaşdırılması işi 1970-1980-ci illərdə aparılmış və bu müddət ərzində 1000-dən artıq abidənin sənədləşdirilməsi həyata keçirilib.
Dövlət müstəqilliyimizin bərpasından sonra dövlət mühafizəsinə götürülmüş abidələrin sənədləşdirilməsi ilə bağlı milli pasport formasının yaradılmasının zəruriliyi nəzərə alınaraq Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən nümunəvi milli pasport forması hazırlanıb. 2025-ci ilə qədər Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 600-dən çox abidəyə milli pasport forması əsasında pasport verilib.
Eyni zamanda, Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidməti tərəfindən “Tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa dəyişiklik təklif edilib.
Məlum olduğu kimi hazırda tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması işi ilə Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi, tabeliyindəki dövlət qoruqlarının ərazisində Azərbaycan Respublikasının Dövlət Turizm Agentliyi, “İçərişəhər” Dövlət Tarix Memarlıq və “Qala” Dövlət Tarix-Etnoqrafiya qoruqları ərazisində “İçərişəhər” Dövlət Tarix Memarlıq Qoruğu İdarəsi həyata keçirirlər. Həmçinin Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsinin Nizamnaməsinə əsasən qoruq idarəsi abidələrin pasportlaşdırılması işlərini həyata keçirir.
Təklif edilən dəyişiklikdə daşınmaz mədəni irs nümunələrinin qorunmasını və pasportlaşdırılmasını həyata keçirən bütün dövlət orqanları üçün vahid pasport formasının müəyyən edilməsi öz əksini tapıb.